الف) پیشگیری
* مصرف کافی موادمغذی تقویت کننده سیستم ایمنی
- منابع پروتئینی :افزایش پروتئین دریافتی به میزان ۱۰ درصد (در صورت عدم وجود سایر مشکلات مانند اختلالات کلیوی)
منابع پروتئین حیوانی (گوشت قرمز ، ماکیان مانند مرغ ، غذاهای دریایی مانند ماهی)حبوبات مانند سویا.
- اسید آمینه آرژنین: منابع غنی عبارتند از مغزها مانند گردو ، حبوبات ، پروتئین حیوانی (گوشت قرمز،ماکیان مانند مرغ ، غذاهای دریایی مانند ماهی)
- اسید چرب امگا –۳: : منابع غنی عبارتند از ماهی، کانولا، روغن کلزا، گردو
- ویتامین A : ویتامین A ضد التهاب است و در بهبود سیستم ایمنی نقش دارد. منابع غنی عبارتند از تخم مرغ، میوه ها و سبزی های زرد رنگ
- ویتامین D : از ابتلا به عفونت های تنفسی از جمله عفونت ویروسی جلوگیری می نماید. منابع غنی ویتامین :D:ماهی چرب ، لبنیات ، زرده تخم مرغ
- ویتامین E : ازجمله ویتامین های محلول در چربی است که عملکرد آنتی اکسیدانی قوی داشته و سبب تقویت سیستم ایمنی و مبارزه با عوامل بیماری را مانند باکتری ها و ویروسها کمک می نماید. منابع غنی عبارتند از مغزها مانند بادام زمینی ، فندق و روغن های گیاهی مانند روغن آفتابگردان ، ذرت و سویا
- ویتامین B6 : منابع پروتئین حیوانی، سبزیجات نشاسته ای مانند سیب زمینی، میوه ها (غیر از مرکبات)
- ویتامین B12 : مانع پیشرفت سریع عفونت های ویروسی می شوند. درتولید سلول های سفید خون نقش حیاتی دارد و و سبب تقویت سیستم ایمنی می شود.
منابع غنی ویتامین B12 :پروتئین حیوانی مانند گوشت قرمز، ماهی ها ، لبنیات وتخم مرغ
- ویتامین C :باعث از بین بردن باکتری ها و ویروس ها می شود. منابع غنی ویتامین C :میوه ها مانند پرتقال، لیمو،کیوی،گریپ فروت و سبزیهای مانند گل کلم و فلفل دلمه ایی
- روی (زینک):کمبود زینک باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن می شود. منابع غنی روی :غلات کامل ، لبنیات و منابع پروتئین حیوانی.
- سلنیوم :مصرف کافی سلنیوم باعث کاهش التهاب و تقویت سیستم ایمنی می شود . منابع غنی سلنیوم: منابع پروتئین حیوانی ، موز ، قارچ ، برنج قهوه ایی.
*مصرف دوزهای بالا ویتامین ها و مواد معدنی نباید به صورت خودسرانه صورت بگیرد. می بایست منابع حیوانی حتما به صورت کامل پخته شود. از مصرف مواد خام که شرایط شستشو برای آن وجود ندارد اجتناب شود از وسایل مجزا جهت غذاهای پخته و خام استفاده شود. ما بین آماده سازی مواد خام و پخته دست خود را کاملا بشویید.
*مایعات کافی و فراوان بنوشید هيدراته ( آب كافي ) بودن بدن به دفع سموم و حفظ ایمنی بدن کمک می کند.
*اگرچه برخی از مواد غذایی مانند سیر می تواند باعث تقویت سیستم ایمنی شود ولی مصرف بی رویه می تواند باعث اثرات سوئی بر متابولیسم بدن و همچنین تداخل با سایر مواد غذایی و مکمل ها و داروهای تجویز شده احتمالی ایجاد کند.
ب) درمان:
- رعایت تنوع و تعادل در برنامه غذایی و استفاده از همه ۵ گروه غذایی شامل گروه نان و غلات با تاکید بر غلات و نان های سبوس دار، انواع جوانه ها و گروه میوه ها با تاکید بر مصرف انواع مختلف میوه ها، گروه سبزی ها با تاکید بر مصرف انواع آنها با رنگهای متفاوت و به ویژه خانواده کلم، گروه گوشت ها با تاکید بر تخم مرغ، مرغ، ماهی، حبوبات و مغزها و گروه شیر و لبنیات با تاکید بر مصرف لبنیات کم چرب.
- در وعده صبحانه از تخم مرغ، شیر کم چرب و پنیر کم چرب و کم نمک ، نان و غلات سبوس دار و میوه و سبزی استفاده شود. مصرف منظم صبحانه کامل در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد.
- تامین پروتئین مورد نیاز روزانه بویژه از طریق تخم مرغ وگوشت سفید و حبوبات .
- مرغ و تخم مرغ منبع خوبی از عنصر روی بوده به دلیل نقش ساختاری پروتئین ها در سیستم ایمنی ، مصرف کافی و روزانه منابع پروتئین ها بسیار اهمیت دارد .
- دریافت مکمل های توصیه شده از قبیل ویتامین D براساس پروتکل های ابلاغی برای گروه های سنی مختلف صورت گیرد.
- استفاده از منابع غذایی حاوی آهن همانند انواع گوشت و حبوبات از حبوبات همراه منابع غذایی ویتامین C مانند نارنج و آبلیموی تازه به منظور جذب بهتر آهن می توان استفاده کرد.
- استفاده از منابع غذایی ویتامین B6 همچون تخم مرغ، مرغ ، ماهی ، قارچ ، حبوبات و آجیل ها میتواند در تقویت سیستم ایمنی نقش داشته باشد. ویتامین B6 در متابولیسم پروتئین نیز نقش دارد.
- مصرف غذا به صورت کامل پخته باشد. به خصوص در مورد گوشت ها، مرغ، ماکیان، ماهی ها و تخم مرغ توجه کنید که کامل و به خوبی پخته شده باشد.
- مصرف سوپ به منظور دریافت سبزیجات، غلات کامل ( مانند جو ) و مایعات
- در تهیه سوپ می توان از منابع پیش ساز ویتامین آ ( هویج، گوجه فرنگی و کدو حلوایی ) و همچنین از انواع سبزیجات برگ سبز نظیر تره ، جعفری ، اسفناج و گشنیز و نیز سبزیجاتی همچون بروکلی و پیاز به علت داشتن ترکیبات گوگردی و جوانه ها به دلیل داشتن انواع ویتامین های B و همچنین از تکه های سینه مرغ استفاده نمود.
- مصرف مایعات گرم فراوان نظیر آب جوشیده و چای کم رنگ .
- مصرف میوه و سبزی تازه ، استفاده از تمام زیر گروه های میوه ها به دلیل داشتن پیش ساز ویتامین A و ویتامین C و استفاده از تمام زیر گروه های سبزیجات مشتمل بر سبزیجات زرد ، قرمز، نارنجی و سبز رنگ خوب شسته و ضد عفونی شده . سبزیجات به دلیل داشتن پیش ساز ویتامین آ، اسید فولیک و دارا بودن ویتامین C و رنگ دانه های فراوان سبب ارتقای سیستم ایمنی می گردند.
- مصرف انواع مرکبات (پرتقال و نارنگی و لیمو ترش و نارنج بصورت منظم و روزانه حداقل دو عدد در روز . مرکبات حاوی ویتامین C هستند که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارند .
- مصرف غلات کامل سبوس دار( مانند نان های سبوس دار) ، غلات کامل حاوی ویتامین های گروه B و سلنیوم هستند که می تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کنند .
- مصرف شیر و لبنیات ( کم چرب ) و ترجیحا پروبیوتیک به مقدار حداقل دو لیوان در روز ، این گروه منبع خوبی از ویتامین B2 هستند که در سیستم ایمنی نقش دارند.
- استفاده منظم از ماست های پروبیوتیک ، این مواد در سلامت دستگاه گوارش و ممانعت از رشد و تکثیر انواع میکروب ها نقش دارند . به علاوه ماست منبع خوبی از پروتیین و روی می باشد .
- مصرف انواع ماهی حداقل دو بار در هفته ، این مواد غذایی حاوی چربی های امگا ۳ هستند که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارد . به علاوه ماهی ها منبع خوبی از سلنیوم هستند که نقش مهمی در تقویت سیستم ایمنی دارد.
- استفاده از روغن مایع ( گیاهی ) نظیر روغن كانولا ، کنجد و روغن زیتون در پخت غذا و به همراه سالاد . این مواد نیز حاوی امگا ۳ هستند و توصیه می شود که در محدوده انرژی مورد نیاز مصرف شوند . به علاوه روغن های مایع گیاهی حاوی ویتامین E هستند که این ویتامین در تقویت سیستم ایمنی نقش دارد .
- گنجاندن انواع آجیل و مغز های بی نمک در برنامه غذایی برای تقویت سیستم ایمنی مناسب است . آجیل ها منبع خوبی از ویتامین E و روی و سلنیوم می باشد. البته لازم به ذکر است که نباید در مصرف آنها زیاده روی نمود .
- از مصرف زیاد فست فودها ، گوشت های فرآوری شده و غذاهای سرخ شده اجتناب کنید چرا که این مواد غذایی حاوی نمک زیاد ، اسید های چرب ترانس و اشباع بوده و برای سلامتی و عملکرد سیستم ایمنی نامطلوب هستند.
- از مصرف نوشابه ها و نوشیدنی های شیرین شده با شکر و مصرف قند ساده اجتناب کنید چرا که با تضعیف عملکرد سیستم ایمنی همراه است.
- گرچه بعضی مواد غذایی مانند سیر به واسطه وجود فیتو کمیکال ها در تقویت سیستم ایمنی نقش دارند بزرگنمایی خاصیت آنها و مصرف بی رویه شان توصیه نمی شود.
- اجتناب از مصرف غذا در بیرون از منزل و محل کار. غذاهای بیرون از منزل ممکن است با رعایت نکات بهداشتی دقیق تهیه نشده و نمک و چربی اشباع و ترانس بالايي داشته که سبب تضعیف سیستم ایمنی خواهد شد. کارکنان بخش های مختلف پخت و ارائه غذا شامل مسئولین خرید و نگهداری ، آشپزها ، خدمه و توزیع کنندگان غذا، لازم است همواره نظافت را بطور جدی رعایت کنند و در فرصت های مختلف دستها را با آب گرم و صابون بشویند و لباس و روپوش خود را کامل تمیز و نظیف نگهداری کنند .
* توصیه می شود ، این گروه از افراد هنگام شروع به کار، هنگام جابجایی غذاها ، قبل و بعد از خوردن و نوشیدن ، هنگام جابجا نمودن زباله ، در زمان نظافت محل کار ، پس از سرفه و عطسه کردن خودشان و همکارانشان ، پس از شمردن پول و ارائه فاکتور و در تمام احوالات مشابه ، دستها را با آب و صابون بخوبی بشویند.
- ارزیابی های تخصصی ویتامین ها و مواد معدنی بر اساس شرایط بیمار و صلاحديد تیم درمان ( به خصوص در بیماران پرخطر مانند کودکان و زنان باردار و سالمندان و بیماران با بیماری های زمینه ای ) صورت گیرد.
- به طور کلی ، بیمارانی که به علت بیماری های زمینه ای مانند دیابت یا فشار خون از رژیم خاصی تبعیت می کنند در صورت ابتلا به کرونا لازم است پرهیزهای رژیم غذای خاص بیماری خود را ادامه دهند .
- حذف گز، سوهان، نقل، نبات، کیک و کلوچه و سایر شیرینی جات
ج ) نقاهت:
- تامین مقادیر زیاد مایعات (آب،آب میوه) آب سبزیجات ، چای کم رنگ ،آب گوشت وآب مرغ به میزان ۸ لیوان به منظور رقیق کردن ترشحات درون مجاری هوایی.
- انواع سوپ ها و آش های سبک
- مصرف روزانه میوه و سبزی یا سبزیجات آب پز برای تحریک اشتها وتامین ریز مغذی های لازم
- استفاده از مقادیر منابع غذایی ویتامین A که سبب حفظ یکپارچکی مخاط تنفسی می شود مانند زرده تخم مرغ ، گوشت ، ماهی ، جگر، میوه ها و سبزی های زرد و نارنجی همچون کدو حلاویی ، هویج ، فلفل دلمه ایی زرد و نارنجی ، برگ های تیره رنگ کاهو و اسفناج .
- استفاده از ویتامین c بدلیل خاصیت آنتی اکسیدانی آن : مرکبات ، سبزیجات سبزرنگ مانند فلفل دلمه ای ، آب نارنج یا آب لیمو ترش تازه همراه غذا وسالاد که سبب افزایش اشتها نیز می شود.
- استفاده از منابع پروتئین ، روي ، سلنیمکه تقویت کننده سیستم ایمنی است ،گوشت قرمز، مرغ ، تخم مرغ ، ماهی(سالمون)، یا میگو ، حبوبات ، غلامت کامل ، انواع مغز(بادام ،گردو،پسته،فندق و..) و خشکبار حداقل دو وعده درروز
- استفاده از منابع کربوهیدرات پیچیده و نشاسته ای همچون برنج ، سیب زمینی ، نان سبوسدار حداقل دریکی از وعده های غذایی روزانه
- استفاده از روغن گیاهی یا روغن نباتی شامل آفتابگردان ، سویا ، پنبه دانه ، زیتون ،کنجد ،کلزا ، به منظور اسیدهای چرب ضروری و ویتامین های محلول در چربی درتهیه غذا (به جز روش) سرخ کردن
- استفاده از عسل ، سیر و پیاز تازه ، زنجبیل برای تقویت سیستم ایمنی و مهار سرفه ، استفاده از زردچوبه درتهیه غذا به علت خاصیت ضد التهاب آن
- استفاده از زنجبیل یا موز در صورتي که حالت تهوع وجود دارد.
- اضافه کردن مقداری سبوس خوراکی به آش ، سوپ ، سالاد برای جلوگیری از يبوست
- مصرف منظم صبحانه و دو تا سه میان وعده برای تامین بهتر انرژی و ریزمغذی های مورد نیاز
- پرهیز از غذاهای سنگین مانند آش ، آبگوشت غلیظ ، ماکارونی و سوسیس که هضم آن دشوار است .
- محدود کردن غذاهای چرب یا سرخ کرده مانند الویه، سیب زمینی سرخ شده، پنیر پیتزا، انواع کوکو وکتلت
- محدود کردن مصرف انواع فست فودها ، نمک، و شورها و غذاهای کنسروی شور و غذاهای آماده فرآوری شده، محدود کردن مصرف شیر و لبنیات به جز محصولات پروبیوتیک
- محدود کردن نوشیدنی و خوراکیهای محرک مانند قهوه ، چای غلیظ ، نسکافه و یا شکلات تلخ
- محدود کردن سبوس درصورت اسهال
- تداوم محدودیت ها و رژیم غذایی در افرادی که بیماریهای زمینه ای دارند .(فشارخون،دیابت و…)